Ten zabieg po prostu ratuje życie. Ekspertka wyjaśnia, jakie zasady wiążą się z wykonaniem defibrylacji

• Poznaj swój Indeks Zdrowia! Odpowiedz na te pytania
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Defibrylacja serca to zabieg ratujący życie, stosowany w przypadku nagłego zatrzymania krążenia (NZK). Co ważne, nie musi być przeprowadzana wyłącznie w szpitalu – może odbyć się także w miejscu, gdzie doszło do zdarzenia. Jak podkreśla dr Wojdyła-Hordyńska, świadkowie zdarzenia, nawet osoby niemające wykształcenia medycznego, mogą i powinni podjąć się defibrylacji. Szybka reakcja znacząco zwiększa szanse na przeżycie osoby z NZK.

Defibrylacja polega na zastosowaniu kontrolowanego impulsu elektrycznego o odpowiedniej dawce energii. Impuls ten chwilowo zatrzymuje chaotyczny lub zbyt szybki rytm serca, umożliwiając przywrócenie jego prawidłowej pracy. Prąd elektryczny wywołuje depolaryzację mięśnia sercowego, co pozwala na zresetowanie jego rytmu.

• Redakcja poleca: 50 proc. operacji tego raka kończy się fiaskiem. Nowa metoda zmienia wszystko. "Jako ludzie mamy swoje ograniczenia"

Kiedy wykonuje się defibrylację?

Defibrylacja jest kluczowym elementem resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Zabieg ten stosuje się w przypadku określonych rodzajów arytmii, takich jak migotanie komór (VF) czy częstoskurcz komorowy bez tętna (VT). Nie należy jednak stosować defibrylacji, jeśli serce nie wykazuje żadnego rytmu – w takich przypadkach zabieg jest nieskuteczny. Co istotne, defibrylacji nie wykonuje się również u osób przytomnych lub mających puls, ponieważ jest to bolesna procedura. Nieprawidłowo przeprowadzony zabieg może dodatkowo wywołać groźne arytmie, takie jak migotanie komór.

Migotanie komór (VF) to stan, w którym serce wykonuje chaotyczne drgania, uniemożliwiające skuteczne pompowanie krwi. W praktyce oznacza to zatrzymanie krążenia. Defibrylacja jest jedynym skutecznym sposobem na przywrócenie prawidłowego rytmu serca w takich przypadkach. Podobnie, częstoskurcz komorowy (VT) może prowadzić do migotania komór, jeśli nie zostanie przerwany na czas. Dlatego w obu tych sytuacjach defibrylacja jest kluczowym elementem działań ratunkowych.

• Jak działają szarlatani z mediów społecznościowych? Dlaczego pacjenci tak chętnie korzystają z ich porad? Czy nowa ustawa oprócz obietnicy ukrócenia praktyk szarlatanów może nieść także zagrożenia? Zarejestruj się za bezpłatnie w MedonetPRO i obejrzyj odcinek talk-show dla medyków!

Defibrylator automatyczny (AED) – ratunek w miejscach publicznych

W przestrzeni publicznej coraz częściej dostępne są defibrylatory automatyczne (AED), które są proste w obsłudze i nie wymagają specjalistycznej wiedzy. Urządzenie samodzielnie analizuje rytm serca i podpowiada kolejne kroki, prowadząc użytkownika przez cały proces. Wystarczy postępować zgodnie z instrukcjami głosowymi i wizualnymi.

• EKG, ECHO serca,
• badania krwi (w tym oznaczenia poziomu elektrolitów i troponin),
• badania Holtera (monitorowania rytmu przez 24-72 h),
• próby wysiłkowej, badania elektrofizjologicznego,
• rezonansu serca (MRI),
• również koronarografii, badań genetycznych (w przypadku podejrzenia choroby niedokrwiennej serca, kardiomiopatii lub kanałopatii).

Defibrylator półautomatyczny – najczęstszy wybór

Defibrylatory półautomatyczne (AED) również analizują rytm serca, ale wymagają od użytkownika ręcznego potwierdzenia przed dostarczeniem impulsu elektrycznego. Zazwyczaj należy nacisnąć migający przycisk z symbolem pioruna. Dzięki jasnym komunikatom urządzenie minimalizuje ryzyko błędów podczas akcji ratunkowej.

Manualne defibrylatory zewnętrzne są stosowane przez personel medyczny, taki jak ratownicy, pielęgniarki czy lekarze. Wymagają one zaawansowanej wiedzy i umiejętności, ponieważ osoba obsługująca urządzenie musi samodzielnie analizować rytm serca, dobierać moc impulsu i decydować o momencie jego aplikacji. Tego typu defibrylacja nie jest przeznaczona dla osób bez odpowiedniego przeszkolenia.

Pacjent po defibrylacji wymaga pilnej konsultacji kardiologicznej. Jeśli zabieg odbył się poza szpitalem, konieczne jest natychmiastowe przetransportowanie chorego do ośrodka medycznego. Niezależnie od miejsca przeprowadzenia zabiegu, kluczowe jest ustalenie przyczyny arytmii i zaplanowanie dalszego leczenia. Pacjenci mogą potrzebować czasowego zabezpieczenia w postaci kamizelki defibrylującej lub wszczepienia stałego kardiowertera-defibrylatora.

Jakie badania są zalecane po defibrylacji?

Diagnostyka po defibrylacji obejmuje zarówno podstawowe, jak i rozszerzone badania kardiologiczne. Ich celem jest ocena ryzyka nawrotu arytmii oraz opracowanie planu leczenia. W niektórych przypadkach konieczne może być wdrożenie leczenia farmakologicznego, czasem na całe życie.

Pacjenci po defibrylacji powinni ściśle przestrzegać zaleceń lekarza i regularnie kontrolować stan zdrowia. W zależności od przyczyny arytmii mogą zostać wprowadzone ograniczenia dotyczące aktywności fizycznej. Kluczowe znaczenie ma również zmiana stylu życia – rzucenie palenia, dieta uboga w sól oraz kontrola nadciśnienia i cukrzycy.

Osoby z wszczepionym kardiowerterem-defibrylatorem (ICD) muszą regularnie kontrolować funkcje urządzenia. Choć ograniczenia wynikające z posiadania ICD są niewielkie, mogą obejmować zakaz zawodowego prowadzenia pojazdów czy pracy w polach elektromagnetycznych. W przypadku wyładowania urządzenia konieczna jest pilna wizyta w poradni kontroli rozruszników i defibrylatorów.