ChatGPT podbił świat, ale większość z nas używa go jak młotek do wbijania śrub. Piszemy “napisz mi artykuł o X” i dziwimy się, że rezultat brzmi jak robocza wersja ze szkolnego wypracowania. A przecież wystarczy znać kilka prostych instrukcji, aby z tego samego narzędzia wycisnąć o wiele więcej.
Redditowi detektywi z forum ChatGPTPromptGenius odkryli kilka skutecznych sposobów na komunikację z ChatGPT. Nie ma w tym żadnej magii – to po prostu sprytnie sformułowane instrukcje, które model rozumie dzięki treningowi na ogromnych zbiorach danych językowych. Nie są to ukryte funkcje czy tajne komendy, lecz przykłady efektywnego promptowania. Sprawdźmy cztery najważniejsze.
Kiedy ChatGPT gada jak profesor, a ty chcesz zrozumieć
Instrukcja: ELI5
Pamiętasz te sytuacje, gdy ChatGPT zaczyna tłumaczyć coś prostego, używając terminów, które brzmią jak instrukcja obsługi reaktora jądrowego? Problem w tym, że AI domyślnie zakłada, że jesteś ekspertem w każdej dziedzinie.
ELI5 to skrót od “Explain Like I’m 5” – wytłumacz, jakbym miał 5 lat. Wystarczy wpisać te trzy literki przed pytaniem, a ChatGPT przełączy się w tryb “tłumaczenia dla człowieka”. To nie jest żadna ukryta funkcja – model po prostu rozpoznaje tę popularną internetową frazę.
Praktyczny test: zapytaj ChatGPT o blockchain bez tego kodu, a potem z ELI5. Różnica jest kolosalna. Pierwszy raz dostaniesz wykład o kryptografii haszującej, drugi raz – wytłumaczenie z użyciem skojarzeń z codziennego życia.
Możesz też eksperymentować z wiekiem. ELI10 da bardziej szczegółowe tłumaczenie, ELI15 już z większą dawką technicznych detali. To jak regulowanie poziomu trudności w grze.
Kiedy się przydaje: gdy wchodzisz w nową branżę, uczysz się nowej technologii, albo po prostu chcesz zrozumieć, o czym gadają eksperci na konferencji.
Gdy nie masz czasu na czytanie, a deadline goni
Instrukcja: TLDR
TLDR to internetowa wersja “czytanki” z podstawówki. Too Long, Didn’t Read – za długie, nie czytałem. W praktyce oznacza: “ChatGPT, przeczytaj to za mnie i powiedz, o co chodzi”. To popularna fraza z forów internetowych, którą AI doskonale rozumie.
Wklejasz dowolny tekst – raport, artykuł, dokumentację, nawet regulamin aplikacji – piszesz TLDR i dostajesz skoncentrowaną esencję treści.
Sprawdziliśmy to w praktyce: wkleiliśmy 50-stronicowy raport o trendach w e-commerce. TLDR dało nam 5 najważniejszych wniosków w dwóch akapitach. Zaoszczędziliśmy półtorej godziny, a informacje były na tyle precyzyjne, że spokojnie mogliśmy na ich podstawie przygotować prezentację.
Uwaga: nie ufaj ślepo. ChatGPT czasami pomija istotne detale albo źle interpretuje dane liczbowe. Zawsze sprawdź kluczowe fakty w oryginale.
Kiedy się przydaje: analiza konkurencji, przegląd literatury fachowej, sprawdzanie regulaminów, przygotowanie do spotkań.
Gdy musisz brzmieć jak ekspert (nawet jeśli nim nie jesteś)
Instrukcja: Jargonize
Czy zdarzyło ci się kiedyś czuć jak podróżny na spotkaniu biznesowym? Wszyscy gadają o “synergii”, “optymalizacji” i “disruptive innovation”, a ty zastanawiasz się, czy przypadkiem nie trafiłeś na konwent sekty.
“Jargonize” to nie jest oficjalna komenda ChatGPT, ale angielska instrukcja, którą model rozumie dzięki kontekstowi i treningowi na tysiącach tekstów biznesowych i technicznych. Wpisz “Jargonize:” przed swoim tekstem, a AI spróbuje zmienić prosty język w profesjonalną nowomowę. Brzmi to strasznie, ale czasami potrzebujesz tego rodzaju komunikacji – szczególnie w środowiskach korporacyjnych.
Przykład z życia: zwykłe “Musimy sprzedawać więcej” może stać się “Należy zaimplementować strategię revenue optimization z wykorzystaniem customer journey mapping”. Brzmi imponująco, prawda?
Ale uwaga: nie przesadź. Nikt nie lubi czytać tekstów, które brzmią jak Google Translator po połknięciu słownika MBA. Używaj rozsądnie – AI czasami może przesadzić z żargonem.
Kiedy się przydaje: pisanie ofert B2B, maile do zarządu, LinkedIn, aplikacje o granty, prezentacje dla klientów korporacyjnych.
Gdy AI brzmi jak robot, a potrzebujesz człowieka
Instrukcja: Humanize
Standardowy ChatGPT pisze jak urzędnik z kafkowskiej powieści – poprawnie, ale bez duszy. “Humanize” to nie jest specjalny tryb, tylko prośba o zmianę stylu wypowiedzi, którą AI zwykle rozumie, choć nie zawsze idealnie.
Napisz “Humanize:” przed tekstem, a ChatGPT spróbuje nadać mu bardziej naturalny, ludzki charakter. Model został wytrenowany na milionach tekstów pisanych przez ludzi i potrafi naśladować różne style komunikacji – od oficjalnych po bardzo swobodne.
Test praktyczny: Napisaliśmy ten sam mail dwa razy – raz standardowo, a raz z “Humanize”. Pierwszy brzmiał jak automatyczna odpowiedź, drugi jak wiadomość od kolegi, który chce naprawdę pomóc. Różnica była widoczna, choć czasami AI może przesadzić z nieformalnością.
Możesz też łączyć instrukcje: “Humanize but keep it professional” da ci tekst z charakterem, ale nadal odpowiedni do sytuacji biznesowych. Pamiętaj jednak, że to nadal AI – nie zawsze trafi w dziesiątkę z tonem wypowiedzi.
Kiedy się przydaje: Social media, maile marketingowe, obsługa klienta, blogi firmowe, wszystko, gdzie zależy ci na budowaniu relacji.
Czy polskie wersje też działają?
Tu mamy mieszane wieści. Przetestowaliśmy polskie odpowiedniki kodów i rezultaty są… cóż, różne.
Ale jest nadzieja! Możesz używać polskich instrukcji w pełnej formie:
- Zamiast WJP5 → “Wytłumacz to jak pięciolatkowi”
- Zamiast ZBDK → “Zrób streszczenie” lub “Podsumuj krótko”
- Zamiast Jargonize → “Napisz to bardziej profesjonalnie”
- Zamiast Humanize → “Napisz to bardziej po ludzku”
Nasz test: Pełne polskie instrukcje działają równie dobrze jak angielskie kody. Problem polega tylko na tym, że trzeba więcej pisać.
Dlaczego tak jest? ChatGPT został wytrenowany głównie na anglojęzycznych danych, więc angielskie skróty są dla niego bardziej “naturalne”. Polskie odpowiedniki po prostu nie zostały tak głęboko wbite w jego “pamięć”.
Praktyczne rady na koniec
Dla polskich użytkowników najlepiej sprawdzają się:
- Angielskie instrukcje (ELI5, TLDR, Jargonize, Humanize) – działają za pierwszym razem
- Polskie pełne polecenia – równie skuteczne, ale dłuższe do napisania
- Mieszanka – możesz pisać “ELI5”, a potem zadać pytanie po polsku
Najważniejsze, żeby nie bać się eksperymentować. ChatGPT to narzędzie, które można “oswajać” – im więcej testujesz, tym lepiej rozumiesz, jak z nim rozmawiać. To nie są żadne magiczne formuły, tylko skuteczne sposoby komunikacji z AI.
Warto. Szczególnie jeśli twoja praca wymaga dużo pisania, analizowania dokumentów albo komunikacji z różnymi grupami odbiorców. Te metody to nie są żadne sekrety czy ukryte funkcje – to po prostu skuteczne sposoby komunikacji z AI, które każdy może stosować.
ELI5 – gdy potrzebujesz zrozumieć
TLDR – gdy potrzebujesz zaoszczędzić czas
Jargonize – gdy potrzebujesz brzmieć profesjonalnie
Humanize – gdy potrzebujesz brzmieć ludzko
Czytaj też: Porządkujemy ChatGPT. Który model do czego? Czy warto płacić i co za to dostaniemy?
Które z tych metod przydadzą się w twojej pracy? Sprawdź sam i zobacz, jak ChatGPT może stać się o wiele bardziej użyteczny niż generator tekstów do wypełniania slajdów.