Reklama 3 tysiące złotych na miesiąc.
- Poznaj swój Indeks Zdrowia! Wystarczy, że odpowiesz na te pytania
- Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu
Czym jest zapalenie pęcherza?
Zapalenie pęcherza to stan zapalny błony śluzowej pęcherza moczowego. Zwykle występuje, gdy bakterie (przede wszystkim Escherichia coli), które zazwyczaj żyją nieszkodliwie na skórze lub w jelitach, dostają się do cewki moczowej i pęcherza. Następnie przyczepiają się do wyściółki pęcherza i powodują podrażnienie i stan zapalny tego obszaru. Chociaż zapalenie pęcherza moczowego może dotknąć każdego, niezależnie od płci i wieku, to jednak u kobiet infekcja pojawia się częściej ze względu na krótszą cewkę moczową i bliskość ujścia cewki do odbytu.
W przypadku zapalenia pęcherza moczowego możemy mówić o postaci ostrej lub śródmiąższowej. Ostre zapalenie pęcherza moczowego to zapalenie pęcherza moczowego, które pojawia się nagle, a śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego ma dłuższy okres trwania i jest również znane jako przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego. Co więcej, na podstawie przyczyn, rozróżnia się kilka rodzajów zapalenia pęcherza moczowego.
- Bakteryjne zapalenie pęcherza moczowego – występuje, gdy bakterie dostają się do cewki moczowej lub pęcherza i powodują infekcję. Może to również nastąpić, gdy ilość normalnie rosnących bakterii w organizmie ulegnie zaburzeniu. Infekcja prowadzi do zapalenia pęcherza moczowego i jeśli rozprzestrzeni się na nerki, może stać się poważnym problemem zdrowotnym.
- Polekowe zapalenie pęcherza moczowego – zdarza się, że niektóre leki mogą podrażniać pęcherz podczas wydalania ich z organizmu, powodując zapalenie pęcherza. Przykładami takich leków są leki chemioterapeutyczne m.in. cyklofosfamid i ifosfamid.
- Popromienne zapalenie pęcherza moczowego (z ang. Radiation cystitis) – chociaż radioterapia jest stosowana w celu zabijania komórek nowotworowych i zmniejszania guzów, to może również uszkodzić zdrowe komórki i tkanki. Radioterapia w obszarze miednicy może spowodować zapalenie pęcherza.
- Zapalenie pęcherza moczowego spowodowane ciałami obcymi (z ang. Foreign body cystitis) – przyjmuje się, że ciągłe stosowanie cewnika (rurki ułatwiającej wydalanie moczu z pęcherza), może zwiększyć ryzyko infekcji bakteryjnej i uszkodzić tkanki w drogach moczowych. Zarówno bakterie, jak i uszkodzone tkanki mogą powodować stany zapalne.
- Chemiczne zapalenie pęcherza moczowego (z ang. Chemical cystitis) – niektóre produkty higieniczne mogą podrażniać pęcherz moczowy. Do takich produktów, które mogą powodować zapalenie pęcherza moczowego, zaliczamy m.in. żele plemnikobójcze, spraye do higieny intymnej lub chemię do kąpieli.
Czasami zapalenie pęcherza moczowego występuje jako objaw innych schorzeń, takich jak cukrzyca, kamienie nerkowe, HIV, powiększona prostata lub uraz kręgosłupa. U niektórych pacjentów może także dojść do rozwoju bezobjawowej bakteriurii – stanu, w którym bakterie obecne są w moczu, jednak pacjent nie wykazuje żadnych objawów zapalenia pęcherza.
Dalszy ciąg artykułu pod materiałem wideoKto jest narażony na objawy zapalenia pęcherza?
Zapalenie pęcherza moczowego występuje w wyniku działania bakterii o nazwie Escherichia coli (E. coli), która odpowiada za około 75 proc. przypadków rozwoju tej choroby. Inne przyczyny bakteryjne obejmują bakterie, takie jak Proteus mirabilis, Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus saprophyticus, czy paciorkowce grupy B.
Zazwyczaj bakterie te żyją nieszkodliwie w jelitach lub wokół narządów płciowych, ale istnieje kilka czynników, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia zapalenia pęcherza moczowego. W tym miejscu należy wspomnieć, że choroba ta występuje częściej u kobiet ze względu na ich krótszą cewkę moczową. Jednak mężczyźni także są narażeni na to schorzenie.
Zdaniem ekspertów kobiety mogą być bardziej narażone na rozwój zapalenia pęcherza moczowego, a tym samym i jego objawów, jeśli:
- są aktywne seksualnie;
- są w ciąży;
- stosują diafragmy (kapturki dopochwowe) ze środkiem plemnikobójczym;
- przeszły menopauzę;
- stosują drażniące produkty do higieny osobistej.
Mężczyźni z kolei mogą być bardziej narażeni na rozwój zapalenia pęcherza moczowego, jeśli mają powiększoną prostatę z powodu zatrzymania moczu w pęcherzu. Mężczyźni uprawiający seks analny bez zabezpieczenia także mają nieco większe ryzyko rozwoju zapalenia pęcherza moczowego.
Czynniki ryzyka wspólne dla mężczyzn i kobiet obejmują:
- aktualne lub niedawne zakażenie dróg moczowych (UTI);
- radioterapię;
- chemioterapię;
- stosowanie cewnika;
- cukrzycę;
- kamienie nerkowe;
- HIV;
- uraz kręgosłupa;
- zakłócenia w przepływie moczu.
Przyjmuje się także, że u osób, które przeszły przeszczep nerki, infekcje układu moczowego są najczęstszą infekcją, dotykającą od 45 proc. do 72 proc. pacjentów.
Najczęstsze objawy zapalenia pęcherza
Zapalenie pęcherza moczowego u dorosłych może powodować kilka różnych symptomów. Jakich konkretnie?
- Częste oddawanie moczu – jednym z najbardziej charakterystycznych objawów jest uczucie ciągłego parcia na pęcherz, nawet jeśli jest on prawie pusty. Wizyty w toalecie mogą być bardzo częste, nawet co kilkanaście minut.
- Ból lub pieczenie podczas mikcji – wielu pacjentów zgłasza szczypanie lub pieczenie podczas oddawania moczu. Objaw ten jest zwykle bardzo dokuczliwy i może znacznie obniżać komfort życia.
- Ból w podbrzuszu – dolegliwości bólowe mogą przypominać skurcze miesiączkowe lub tępy ból umiejscowiony w dolnej części brzucha, nad spojeniem łonowym.
- Mętny mocz o nieprzyjemnym zapachu – mocz może mieć zmieniony kolor (np. być mętny lub ciemniejszy) oraz charakterystyczny, ostry zapach.
- Krew w moczu (krwiomocz) – czasem dochodzi do pojawienia się niewielkiej ilości krwi w moczu, która może być widoczna jako różowe zabarwienie lub wykrywana jedynie w badaniach.
- Gorączka i ogólne osłabienie – w przypadku prostego zapalenia pęcherza gorączka występuje rzadko. Jeśli się pojawia (szczególnie wysoka), może to świadczyć o rozszerzeniu infekcji na nerki, a wtedy konieczna jest pilna konsultacja lekarska.
Jak widać, objawy zapalenia pęcherza mogą być podobne do objawów innych schorzeń, dlatego ważne jest, aby uzyskać prawidłową diagnozę. Na szczęście zapalenie pęcherza moczowego zwykle nie jest powodem do poważnych obaw.
Objawy zapalenia pęcherza u dzieci
Jeśli chodzi o dzieci, to często trudno stwierdzić, czy dziecko ma zapalenie pęcherza moczowego. Z jednej strony objawy tego schorzenia mogą być niejasne, a z drugiej małym dzieciom trudno jest komunikować, co czują.
Ogólnie przyjmuje się, że dzieci mogą mieć takie same objawy zapalenia pęcherza moczowego jak dorośli. Należy jednak dodać, że u dzieci mogą też występować inne objawy, które obejmują:
- wysoką temperaturę (gorączkę);
- drażliwość;
- zmniejszony apetyt;
- wymioty.
Zobacz też: Bakterie najgroźniejsze dla dzieci
Objawy zapalenia pęcherza w zależności od postaci choroby
Ostre i przewlekłe zapalenie pęcherza różnią się przede wszystkim czasem trwania i przebiegiem objawów. Ostre zapalenie pęcherza pojawia się nagle i daje silne, wyraźne dolegliwości – takie jak pieczenie przy oddawaniu moczu, częstomocz, ból w podbrzuszu czy krew w moczu. U osoby z ostrym zapaleniem pęcherza krew może być widoczna w moczu lub nie. W niektórych przypadkach krew jest widoczna tylko pod mikroskopem. Ogólnie objawy tej postaci zapalenia pęcherza są gwałtowne i uciążliwe, ale zazwyczaj dobrze reagują na krótką antybiotykoterapię i ustępują w ciągu kilku dni.
Z kolei przewlekłe zapalenie pęcherza rozwija się powoli i może trwać tygodniami, a nawet miesiącami. Objawy są zwykle mniej nasilone, ale bardziej uporczywe. Pacjent może odczuwać stałe lub nawracające parcie na mocz, częstomocz, uczucie dyskomfortu w dolnej części brzucha oraz łagodne pieczenie podczas mikcji. Często nie towarzyszy temu gorączka.
Co ciekawe, według Urology Care Foundation mężczyźni cierpiący na przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego mogą również odczuwać ból w jądrach, mosznie i kroczu, a także ból podczas ejakulacji. Jeśli chodzi o sam objaw bólowy, to chorzy mogą odczuwać ostry lub przewlekły ból. Ostry ból to nagły ból trwający krótko, podczas gdy ból przewlekły to ból, który może często nawracać, trwać dłużej lub jedno i drugie.
Przewlekłe zapalenie może mieć podłoże bakteryjne (nawracające infekcje), ale też niezakaźne – jak w przypadku śródmiąższowego zapalenia pęcherza. Leczenie tego rodzaju dolegliwości jest trudniejsze i wymaga dokładniejszej diagnostyki, ponieważ standardowe antybiotyki nie zawsze przynoszą trwałą poprawę.
Zobacz też: Co to znaczy, jeśli często muszę robić siku?
Objawy zapalenia pęcherza a objawy zakażenia dróg moczowych
Zapalenie pęcherza moczowego to stan zapalny, który występuje tylko w pęcherzu moczowym. Natomiast zakażenie dróg moczowych (ZUM) to infekcja, która może wystąpić w dowolnej części dróg moczowych — cewce moczowej, pęcherzu, moczowodach i nerkach.
Jeśli chodzi o objawy, to wiele z nich jest takich samych dla zapalenia pęcherza i ZUM. Jednak gorączka, nudności i wymioty są bardziej prawdopodobne w przypadku tego drugiego (szczególnie jeśli infekcja dotyczy nerek).
Inne obawy zakażenie dróg moczowych to także:
- dreszcze lub nocne poty;
- nietrzymania moczu (utrata kontroli nad pęcherzem);
- ból w boku, plecach lub pachwinie;
- zmęczenie i ogólne złe samopoczucie;
- zaczerwieniona skóra;
- silny ból brzucha (czasami).
Co ciekawe, u osób starszych zmiany psychiczne lub dezorientacja mogą być jedynymi objawami zapalenia pęcherza moczowego lub ZUM.
Objawy zapalenia pęcherza a objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek
Chociaż odmiedniczkowe zapalenie nerek i zapalenie pęcherza moczowego są rodzajami zakażenia dróg moczowych (ZUM), to oba stany dotyczą różnych części dróg moczowych. Odmiedniczkowe zapalenie nerek występuje, gdy dochodzi do zakażenia nerek (górnych dróg moczowych) i wymaga natychmiastowego leczenia, ponieważ może potencjalnie prowadzić do uszkodzenia nerek i sepsy (ciężkiej infekcji). Z kolei zapalenie pęcherza moczowego dotyczy dolnych dróg moczowych (pęcherza moczowego i cewki moczowej) i jest mniej prawdopodobne, że spowoduje poważne problemy medyczne.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek zwykle powoduje następujące objawy:
- gorączkę;
- ból w boku;
- wymioty;
- krew w moczu.
Zobacz też: Za co odpowiadają nerki i czym objawiają się choroby nerek?
Objawy zapalenia pęcherza a objawy zapalenia cewki moczowej
Zapalenie cewki moczowej jest stanem zapalnym, który obejmuje dystalną (końcową) część dróg moczowych. Jest często powodowane przez bakterie przenoszone drogą płciową i może być oznaką zakażenia przenoszonego drogą płciową (STI), takiego jak rzeżączka. Jednak nie zawsze tak jest i mogą istnieć inne przyczyny rozwoju tego stanu zapalnego. Należy dodać, że istnieją trzy różne rodzaje zapalenia cewki moczowej:
- zapalenie cewki moczowej rzeżączkowe (spowodowane rzeżączką);
- nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej (spowodowane czymś innym niż rzeżączka, np. powtarzającym się podrażnieniem cewki moczowej lub innym rodzajem zakażenia przenoszonego drogą płciową);
- nieswoiste zapalenie cewki moczowej (termin ten jest używany, gdy infekcja nie ma jasnej przyczyny).
Warto wiedzieć, że istnieją inne niezakaźne przyczyny zapalenia cewki moczowej, takie jak uraz fizyczny, tarcie podczas stosunku lub podrażnienie spowodowane środkami plemnikobójczymi/lubrykantami.
Jeśli chodzi o objawy zapalenia cewki moczowej, to zwykle obejmują:
- ból podczas oddawania moczu;
- ból podczas stosunku płciowego;
- swędzenie na czubku cewki moczowej;
- wydzielina z penisa, w tym biała lub mętna wydzielina lub krew;
- ból miednicy.
Objawy zapalenia pęcherza – kiedy skonsultować się z lekarzem?
W większości przypadków zapalenie pęcherza moczowego ustępuje samoistnie po trzech dniach. Jeśli jednak zapalenie pęcherza moczowego nie ustępuje, zdaniem ekspertów należy skontaktować się z lekarzem w celu uzyskania porady medycznej.
Ogólnie przyjmuje się, że skontaktować się z lekarzem powinien każdy, kto ma objawy zapalenia pęcherza moczowego i:
- jest mężczyzną;
- jest w ciąży;
- często choruje na zapalenie pęcherza moczowego;
- nigdy wcześniej nie chorował na zapalenie pęcherza moczowego;
- ma również inne objawy, takie jak krew w moczu, gorączka lub ból w boku;
- odczuwa również nudności i wymioty.
Eksperci podkreślają, by niezwłocznie do lekarza zabierać dzieci, które mają zapalenie pęcherza moczowego lub istnieje podejrzenie wystąpienia u nich zapalenia pęcherza moczowego.
Należy dodać, że zapalenie pęcherza moczowego u mężczyzn może być poważniejsze niż u kobiet. Jest bardziej prawdopodobne, że pojawia się ono w wyniku innej choroby podstawowej, takiej jak infekcja, rak, niedrożność lub przerost prostaty. Chociaż w większości przypadków zapalenia pęcherza moczowego u mężczyzn wczesne leczenie skutecznie rozwiązuje problem, nieleczone mogą prowadzić do infekcji lub uszkodzenia nerek lub prostaty.
Zobacz też: Chore nerki. Objawy na twarzy, że z nerkami źle się dzieje
Objawy zapalenia pęcherza - jakie badania zrobić?
W przypadku objawów zapalenia pęcherza warto zawsze udać się do lekarza, który będzie mógł postawić prawidłową diagnozę.
W tym celu lekarz zwykle na początku zada pacjentowi kilka pytań i przeprowadzi badanie fizykalne, po czym zleci wykonanie badania moczu. Czasem konieczne może być wykonanie posiewu moczu lub pobranie próbki moczu z cewnika w celu określenia rodzaju bakterii w moczu. Po ustaleniu, która konkretna bakteria powoduje infekcję, lekarz przepisze doustny antybiotyk. Lekarze mogą również zaproponować wykonanie testu na infekcję przenoszoną drogą płciową (badania na choroby przenoszone drogą płciową), ponieważ objawy mogą być podobne.
U osób, u których regularnie rozwija się zapalenie pęcherza moczowego, może być konieczne przeprowadzenie dalszych badań, które mogą obejmować:
- cystoskopię – polega na badaniu pęcherza moczowego za pomocą cienkiej rurki z przymocowaną kamerą i światłem na jej końcu. Lekarze mogą użyć cystoskopu do pobrania biopsji tkanki pęcherza moczowego, jeśli jest to konieczne (biopsja to niewielka próbka tkanki wykorzystywana do dalszych badań);
- badanie obrazowe – zwykle nie są konieczne, ale mogą być pomocne w diagnozowaniu zapalenia pęcherza. Zdjęcie rentgenowskie lub USG może pomóc wykluczyć inne przyczyny zapalenia pęcherza, takie jak problem strukturalny lub guz.
Leczenie objawów zapalenia pęcherza
Należy podkreślić, że w większości przypadków łagodnego zapalenia pęcherza, stan ten ustępuje w ciągu kilku dni. Jeśli jednak zapalenie pęcherza moczowego trwa dłużej niż trzy dni, należy omówić to z lekarzem.
W takich przypadkach lekarz może przepisać antybiotyki, takie jak:
- nitrofurantoina – pacjent może przyjmować 100 miligramów (mg) dwa razy dziennie przez 5–7 dni;
- sulfametoksazol-trimetoprim – pacjent może przyjmować dwa razy dziennie przez trzy dni;
- fosfomycyna – wymaga to pojedynczej dawki 4 mg.
Rodzaj i czas trwania leczenia antybiotykami zależą od osoby. Jeśli objawy zapalenia pęcherza nie ustąpią po przyjęciu antybiotyków, należy wrócić do lekarza.
Czasem leczenie będzie wymagało wykonania operacji, jednak zdarza się to rzadko. Ta metoda leczenia jest bardziej powszechna w przypadku chorób przewlekłych. Czasami operacja może naprawić problem strukturalny.
Domowe sposoby na objawy zapalenia pęcherza
Warto wiedzieć, że można złagodzić objawy zapalenia pęcherza w domu. W tym celu można przyjmować leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen i pić dużo wody. Oprócz tego można radzić sobie z dyskomfortem za pomocą przykładania termoforów do brzucha lub pleców, a także kąpieli nasiadowych w celu oczyszczenia obszaru miednicy.
Co ciekawe, badanie z 2018 r. opublikowane na łamach naukowego czasopisma "Current Pharmaceutical Biotechnology" wykazały, że żurawina zawiera składnik aktywny, który pomaga zapobiegać przywieraniu bakterii do ścianek pęcherza moczowego. Jednak sok żurawinowy lub kapsułki mogą nie zawierać wystarczającej ilości składnika aktywnego, aby zapobiec objawom. W przypadku domowych metod radzenia sobie z objawami zapalenia pęcherza eksperci zalecają również noszenie bawełnianej bielizny i luźnych ubrań oraz unikanie jedzenia i napojów (w tym alkoholu), które mogą nasilać objawy.
Istnieją także inne niechirurgiczne metody leczenia zapalenia pęcherza moczowego. Czasami rozciąganie pęcherza wodą lub gazem może tymczasowo złagodzić objawy. Stymulacja nerwów może zmniejszyć częstotliwość wizyt w toalecie i złagodzić ból miednicy. A w przypadku zapalenia pęcherza moczowego spowodowanego radioterapią lub chemioterapią leki mogą pomóc przepłukać pęcherz.
Zobacz też: Sposoby na nawracające zapalenie pęcherza
Objawy zapalenia pęcherza - profilaktyka
Aby zapobiec objawom zapalenia pęcherza moczowego, a zwłaszcza jego nawrotom, warto zadbać o codzienne nawyki i unikać czynników sprzyjających infekcjom dróg moczowych. Jakie są najskuteczniejsze sposoby profilaktyki?
- Picie dużej ilości wody – regularne nawadnianie (ok. 1,5–2 litry dziennie) pomaga wypłukiwać bakterie z pęcherza i dróg moczowych, zanim zdążą się namnożyć.
- Niewstrzymywanie moczu – zbyt długie przetrzymywanie moczu sprzyja namnażaniu się bakterii, dlatego zaleca się oddawanie moczu regularnie i opróżnianie pęcherza do końca.
- Dbanie o higienę intymną – kobietom zaleca się mycie codzienne (najlepiej wodą i łagodnym środkiem o neutralnym pH), zawsze w kierunku od przodu do tyłu, aby nie przenosić bakterii z odbytu do cewki moczowej.
- Unikanie ciasnej, nieprzewiewnej bielizny – syntetyczne materiały i obcisłe ubrania sprzyjają rozwojowi bakterii, dlatego lepszym wyborem jest bawełniana, przewiewna bielizna.
- Zachowanie ostrożności z irygacjami i żelami intymnymi – zbyt częste stosowanie kosmetyków do higieny intymnej może zaburzyć naturalną florę bakteryjną i podrażnić cewkę moczową.
- Oddawanie moczu po stosunku – pomaga wypłukać bakterie, które mogły dostać się do cewki moczowej podczas kontaktu seksualnego. Warto też zadbać o higienę przed i po współżyciu.
- Spożywanie produktów wspierających drogi moczowe – sok z żurawiny, witamina C, probiotyki (np. z jogurtów lub suplementów) mogą wspomagać odporność pęcherza i hamować przyczepianie się bakterii do ścian nabłonka.
- Unikanie wychłodzenia – siedzenie na zimnych powierzchniach, noszenie mokrego kostiumu kąpielowego lub przewiewnych ubrań w chłodne dni może sprzyjać infekcji.
Jeśli infekcje nawracają, warto wykonać badania moczu i skonsultować się z lekarzem urologiem lub ginekologiem w celu wykluczenia innych przyczyn (np. wad anatomicznych, kamieni moczowych, cukrzycy). Osoby używające cewników powinny zapytać lekarza lub pielęgniarkę, jak uniknąć urazów podczas wymiany cewnika.