Polacy zapominają o tych przepisach i tracą pieniądze z testamentów. Sprawdź, jak odzyskać to, co Ci się należy

Prawo do zachowku regulują artykuły 991-1011 Kodeksu cywilnego. Chroni ono najbliższych zmarłego: małżonka, dzieci, wnuki, a także rodziców przed całkowitym pozbawieniem udziału w spadku, np. poprzez sporządzenie testamentu na rzecz osoby trzeciej. Zachowek gwarantuje im możliwość dochodzenia rekompensaty pieniężnej, jeśli zostali pominięci w testamencie lub otrzymali mniej niż przysługiwałoby im według ustawy.

Czym jest zachowek po rodzicach?

Zachowek po rodzicach to kwota, która przysługuje dzieciom zmarłego rodzica (lub ich zstępnym), jeśli zostali oni pominięci w testamencie albo przekazano majątek w inny sposób, np. w formie darowizny. O zachowek może ubiegać się także małżonek lub drugi rodzic, jeśli nie otrzymali należnej części spadku. W praktyce, jeśli rodzic przekazał cały majątek w testamencie jednej osobie, np. nowemu partnerowi lub jednej z pociech, pozostałe dzieci mogą domagać się wypłaty zachowku w określonej wysokości.

Komu należy się zachowek w 2025 roku?

W 2025 roku prawo do zachowku mają osoby najbliższe zmarłemu. Zalicza się do nich przede wszystkim małżonka, dzieci, wnuki oraz, w określonych przypadkach, rodziców zmarłego. Jeśli zmarły nie pozostawił zstępnych, a jego rodzice nadal żyją, to oni mogą dochodzić zachowku. Oznacza to, że zachowek należy się tym, którzy zgodnie z ustawą byliby powołani do spadku, ale zostali pominięci lub dostali mniej niż wynikałoby z ich ustawowego udziału.

Ile wynosi zachowek w 2025 roku?

Wysokość zachowku zależy od udziału w spadku, który przysługiwałby danej osobie, gdyby nie było testamentu. W 2025 roku jego wartość to:

• połowa ustawowego udziału - w przypadku osób pełnoletnich i zdolnych do pracy,
• dwie trzecie ustawowego udziału - dla małoletnich i osób trwale niezdolnych do pracy.

Przykładowo: jeśli dziecko zmarłego mogłoby dziedziczyć 100 000 zł, ale zostało pominięte w testamencie, to może domagać się 50 000 zł zachowku, a jeśli jest małoletnie lub niezdolne do pracy, kwota wzrasta do 66 666 zł.

Jak obliczyć wysokość zachowku?

Obliczenie zachowku wymaga kilku kroków. Przede wszystkim trzeba oszacować wartość całego spadku - zarówno majątku pozostawionego po śmierci, jak i darowizn udzielonych przez zmarłego za życia. Następnie oblicza się udział, jaki przypadłby danej osobie według dziedziczenia ustawowego, a później mnoży się ten udział przez 1/2 lub 2/3, zależnie od sytuacji.

W końcowym etapie odejmuje się wartość darowizn lub innych przysporzeń, jakie dana osoba już otrzymała od spadkodawcy tak, aby nie otrzymała więcej niż jej się należy.

Ile wynosi zachowek od 100 tysięcy złotych?

Jeśli zmarły pozostawił majątek o wartości 100 000 zł i miał żonę oraz jedno dziecko, ich udziały ustawowe wynoszą po 50%. Jeżeli tylko jedno z nich zostało uwzględnione w testamencie, drugie może domagać się zachowku w wysokości:

• 25 000 zł – jeśli osoba jest pełnoletnia i zdolna do pracy,
• 33 333 zł – jeśli osoba jest małoletnia lub niezdolna do pracy.

Ile wynosi zachowek od 300 tysięcy złotych?

W przypadku, gdy zmarły miał troje dzieci i nie pozostawił żony, każde z dzieci dziedziczyłoby po 1/3 majątku. Przy wartości 300 000 zł, udział ten to 100 000 zł. Zachowek wynosi zatem:

• 50 000 zł – dla pełnoletniego dziecka,
• 66 666 zł – dla dziecka niepełnoletniego lub niezdolnego do pracy.

Ile wynosi zachowek od 400 tysięcy złotych?

Jeżeli spadkodawca miał żonę i dwoje dzieci, to każde z nich dziedziczyłoby po 1/3 spadku, czyli około 133 333 zł. Osoba pominięta w testamencie może wówczas domagać się zachowku:

• w wysokości 66 666 zł – jeśli jest osobą pełnoletnią,
• w wysokości 88 888 zł – jeśli jest małoletnia lub trwale niezdolna do pracy.

Przez ile lat można ubiegać się o zachowek?

Prawo do zachowku nie jest bezterminowe. Roszczenie to przedawnia się po 5 latach od ogłoszenia testamentu, a jeśli testamentu nie było, to 5 lat od dnia otwarcia spadku, czyli zazwyczaj od daty śmierci spadkodawcy. Po upływie tego terminu nie ma możliwości dochodzenia zachowku w sądzie.

Kiedy nie dostaje się zachowku?

Chociaż zachowek przysługuje bliskim krewnym, nie każdemu przypadnie on automatycznie. Istnieją sytuacje, w których najbliżsi mogą zostać pozbawieni tego prawa. Dotyczy to m.in. osób:

• które zostały wydziedziczone w testamencie (np. z powodu rażąco złego traktowania spadkodawcy),
• które zrzekły się dziedziczenia poprzez umowę zawartą przed notariuszem,
• które zostały uznane przez sąd za niegodne dziedziczenia,
• które odrzuciły spadek, co wyklucza również prawo do zachowku.

W każdej z tych sytuacji zachowek nie przysługuje, nawet jeśli dana osoba należy do kręgu najbliższej rodziny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo