Nowe badania za darmo od 1 lipca 2025 r. NFZ pokryje koszt nawet 3 tys. zł

Ministerstwo Zdrowia ogłosiło ważną zmianę, która wejdzie w życie już 1 lipca 2025 r. NFZ będzie pokrywał koszt badań genetycznych wykonywanych z krwi bez konieczności hospitalizacji. To ogromne ułatwienie dla pacjentów i oszczędności rzędu nawet kilku tysięcy złotych. Sprawdzamy, jakie badania obejmuje nowy program, ile kosztują prywatnie i co to oznacza dla pacjentów.

Nowe badania na NFZ. Co się zmienia od 1 lipca 2025?

Zgodnie z zapowiedzią wiceminister zdrowia Urszuli Demkow, od 1 lipca 2025 r. badania genetyczne będą dostępne ambulatoryjnie. Oznacza to, że pacjent nie będzie musiał być przyjęty do szpitala, aby NFZ mógł pokryć koszt diagnostyki. Do tej pory często dochodziło do absurdalnych sytuacji, gdy hospitalizacja była wymuszona tylko w celu wykonania badania. Wielu pacjentów decydowało się na wykonanie tych badań prywatnie, aby nie musieć kłaść się do szpitala. Teraz badanie będzie możliwe w poradni, na podstawie skierowania.

Zmiana oznacza większą dostępność i szybszą diagnostykę dla tysięcy pacjentów onkologicznych, a także tych z grupy podwyższonego ryzyka. Eksperci mówią wprost: to jeden z najważniejszych kroków ku realnej medycynie personalizowanej w Polsce.

Jakie badania genetyczne będzie finansował NFZ?

Refundacją zostaną objęte najważniejsze badania genetyczne wykonywane z krwi, w tym:

• BRCA1 i BRCA2 (rak piersi, jajnika, prostaty, trzustki)
• PALB2, CHEK2, NBN i inne mutacje nowotworowe
• badania molekularne wskazujące na terapię celowaną (np. dla inhibitorów PARP)
• badania dla pacjentów z podejrzeniem zespołów dziedzicznych (np. zespół Lyncha)

Te testy pozwalają określić ryzyko zachorowania, ale również dobrać skuteczniejsze leczenie dla już zdiagnozowanych pacjentów.

Ile kosztują badania genetyczne prywatnie? Pacjenci zaoszczędzą tysiące

Dotąd osoby, które chciały wykonać badania genetyczne bez szpitala, były skazane na prywatne placówki. Koszty badań, które NFZ zrefunduje w trybie ambulatoryjnym, wyglądają następująco:

• BRCA1 i BRCA2: ok. 1500–2000 zł
• pakiety onkologiczne (np. 8 genów): 2500–3000 zł
• testy predyspozycji genetycznych: 1200–2000 zł
• badania molekularne do terapii celowanej: 2000–4000 zł

Oznacza to, że pacjent dzięki nowej refundacji może zaoszczędzić od kilkuset do nawet 4000 zł. Co ważne, badania często obejmują też członków rodzin pacjenta.

Dlaczego te badania są tak ważne? Nie tylko profilaktyka

Mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 zwiększają ryzyko raka piersi nawet 7-krotnie, a raka jajnika 20-krotnie. U mężczyzn zwiększają ryzyko raka prostaty i trzustki. Ich wykrycie pozwala wdrożyć intensywną profilaktykę, np. częstsze badania obrazowe czy zabiegi prewencyjne.

W przypadku już chorych pacjentów wyniki tych badań mogą kwalifikować do nowoczesnych terapii celowanych, które w Europie stają się standardem. To nie tylko poprawa komfortu życia, ale realna szansa na jego wydłużenie.

Kto kwalifikuje się do refundowanych badań od 1 lipca 2025?

Jak informuje Ministerstwo Zdrowia, kwalifikacja pacjentów będzie opierać się na kryteriach klinicznych, rodzinnych i wiekowych, a decyzję o zleceniu badania podejmie lekarz. Wśród uprawnionych znajdą się przede wszystkim:

• osoby, u których podejrzewa się lub zdiagnozowano nowotwory zależne od dziedzicznych mutacji genetycznych (np. rak piersi, jajnika, prostaty, trzustki);
• pacjenci z rodzinną historią zachorowań na nowotwory o charakterze dziedzicznym;
• kobiety kierowane do poradni genetycznych z podejrzeniem obciążenia rodzinnego;
• osoby objęte programami profilaktycznymi finansowanymi przez NFZ;
• chorzy, u których wynik badania genetycznego może mieć wpływ na wybór dalszego leczenia (np. zastosowanie terapii celowanej);
• członkowie rodzin pacjentów z potwierdzoną mutacją genetyczną – w celu wykonania tzw. badań kaskadowych.

Lekarz może skierować pacjenta na badanie na podstawie wywiadu rodzinnego, wyników badań obrazowych lub histopatologicznych, a także w ramach współpracy z poradnią genetyczną. Warto pamiętać, że pełna lista wskazań będzie szczegółowo opisana w zarządzeniu prezesa NFZ – warto śledzić aktualizacje publikowane na stronie NFZ.

Kto wystawi skierowanie na badania od 1 lipca 2025?

Badania genetyczne nie będą wykonywane "na żądanie". Aby z nich skorzystać w ramach NFZ, konieczne będzie skierowanie od lekarza. Może je wystawić:

• lekarz POZ
• onkolog
• genetyk kliniczny
• inny specjalista.

Ostateczne decyzje będą należeć do lekarza, który oceni ryzyko i zasadność badania. Ministerstwo nie przewiduje obecnie limitów liczbowych, ale szpitale i poradnie muszą spełniać określone warunki techniczne.

Nowoczesna diagnostyka wreszcie w publicznym systemie. Europa robi to od lat

Eksperci i organizacje pacjenckie od lat apelowali o wprowadzenie ambulatoryjnych badań genetycznych w ramach NFZ. W wielu krajach UE (np. Dania, Holandia) takie testy są standardem od dekady. Polska dopiero nadrabia zaległości.

Według raportu NFZ tylko 10 proc. pacjentek z rakiem piersi miało wykonane badania genetyczne w ramach NFZ. Większość kobiet była skazana na testy prywatne. Nowe przepisy mają to zmienić.

Dalszy ciąg materiału pod wideo