Miłorząb japoński coraz częściej jest w składzie suplementów. Jak działa?

• Jak dbasz o zdrowie? Odpowiedz na te pytania i poznaj opinię ekspertów!
• Więcej aktualnych wiadomości znajdziesz na stronie głównej Onetu

Czym jest miłorząb japoński?

Miłorząb japoński jest jednym z najstarszych żyjących gatunków drzew na świecie. Osiąga wysokość do 36 m i może żyć tysiąc lat. Czasami używana nazwa miłorząb japoński bywa jednak myląca, gdyż gatunek ten nie występuje naturalnie w Japonii, a jedynie z tego kraju drzewo to po raz pierwszy trafiło do Europy. Jego prawidłowe nazwy to miłorząb dwuklapowy, miłorząb chiński i miłorząb dwudzielny, chociaż w Polsce prawdopodobnie popularniejsza jest jego nazwa łacińska – ginkgo biloba.

Roślina ta ma długą historię stosowania w tradycyjnej medycynie chińskiej. Chociaż owoce drzewa miłorzębu mają nieprzyjemny zapach i zawierają trujące nasiona, to jednak ekstrakt z miłorzębu japońskiego wytwarzany z wachlarzowatych zielonych liści jest jednym z najczęściej stosowanych suplementów i środków zaradczych w chińskiej medycynie ziołowej.

To naturalny środek leczniczy, z którego korzyści czerpały osoby doświadczające psychicznych i fizycznych skutków starości. Obecnie miłorząb japoński jest popularny w świecie zachodnim ze względu na domniemane działanie na różne problemy zdrowotne, od nerwowości po pamięć.

Zalety miłorzębu japońskiego

Popularność miłorzębu japońskiego wynika z zawartości licznych flawonoidów – związków, które według badań z 2020 r., opublikowanych na łamach "International Journal of Molecular Sciences", mogą przyczyniać się do wielu jego właściwości zdrowotnych (np. ochrony przed problemami związanymi ze starzeniem się, takimi jak demencja, czy też poprawę przepływu krwi do mózgu).

Zdaniem badaczy miłorząb japoński zawiera nie tylko wysoki poziom flawonoidów, ale i terpenoidów, które są związkami znanymi ze swoich silnych właściwości antyoksydacyjnych. Te przeciwutleniacze (antyoksydanty) zwalczają lub neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników.

Jakie korzyści wynikają ze stosowania miłorzębu japońskiego?

1. Zalety miłorzębu japońskiego — zmniejszenie stanów zapalnych

Stan zapalny jest częścią naturalnej odpowiedzi organizmu na uraz lub inwazję obcej substancji. W ramach tej odpowiedzi organizm mobilizuje różne składniki układu odpornościowego do walki z obcym najeźdźcą lub do leczenia uszkodzonego obszaru. Przykładowo badania, takie jak te opublikowane w 2017 r. na łamach naukowego czasopisma "Aging and disease", sugerują, że ekstrakt z miłorzębu japońskiego może zmniejszyć markery stanu zapalnego w komórkach ludzkich w różnych stanach chorobowych.

Podobne efekty udało się uzyskać u zwierząt, co z kolei sugerują badania opublikowane dwa lata później w naukowym czasopiśmie "Food & Function". Należy jednak zauważyć, że temat ten wymaga dalszych, zakrojonych na szeroką skalę badań na ludziach, zanim wyciągnie się konkretne wnioski na temat roli miłorzębu w leczeniu tych złożonych chorób.

2. Zalety miłorzębu japońskiego — poprawa krążenia i zdrowia serca

W ramach tradycyjnej medycyny chińskiej nasiona miłorzębu japońskiego były używane do otwierania "kanałów" energii do różnych układów narządów, w tym nerek, wątroby, mózgu i płuc. Zdaniem ekspertów może mieć to związek ze zdolnością miłorzębu do zwiększania przepływu krwi do różnych części ciała, co z kolei zdają się potwierdzać badania z 2008 r. opublikowane w "Phytotherapy Research".

We wspomnianych badaniach udział wzięły osoby z chorobą serca, które przyjmowały suplementy z miłorzębu. Okazało się, że uczestnicy wykazali natychmiastowy wzrost przepływu krwi do wielu części ciała. Przypisano to 12 proc. wzrostowi poziomu krążącego tlenku azotu, czyli związku odpowiedzialnego za rozszerzanie naczyń krwionośnych. Obecnie nie wiadomo jednak dokładnie, w jaki sposób miłorząb wpływa na krążenie oraz zdrowie serca i mózgu.

Zobacz też: Tlenek azotu może pomagać w nadciśnieniu płucnym

3. Zalety miłorzębu japońskiego — zmniejszenie objawów zaburzeń psychicznych i demencji

Eksperci przypuszczają, że miłorząb japoński może w jakiś sposób zmniejszać lęk, stres oraz objawy związane z chorobą Alzheimera i pogorszeniem funkcji poznawczych związanym ze starzeniem się. Jednakże badania na ten temat dają sprzeczne wyniki.

Z jednej strony część z nich wykazuje wyraźne zmniejszenie tempa spadku funkcji poznawczych u osób z demencją stosujących miłorząb japoński, ale inne nie powtarzają tego wyniku.

Przegląd 21 badań z 2016 r., opublikowany w "Current Topics in Medicinal Chemistry" wykazał, że w połączeniu z konwencjonalnymi lekami ekstrakt z miłorzębu japońskiego może zwiększać zdolności funkcjonalne u osób z łagodną chorobą Alzheimera. Ponadto przegląd czterech badań, opublikowany w 2018 r. na łamach "International Psychogeriatrics" wykazał znaczną redukcję spektrum objawów związanych z demencją, gdy miłorząb japoński był stosowany przez 22 do 24 tygodni. Badacze są obecnie zgodni, że jest jeszcze za wcześnie, aby ostatecznie stwierdzić lub obalić rolę miłorzębu w leczeniu demencji.

Zobacz też: Lęk a stres. Postaci, objawy, rozpoznanie i leczenie lęku

4. Zalety miłorzębu japońskiego — poprawa funkcjonowania mózgu i samopoczucia

Istnieje także szansa, że miłorząb japoński może poprawiać funkcjonowanie mózgu u niektórych osób. Zdają się potwierdzać to badania z 2002 r. opublikowane w "Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental", w których suplementacja miłorzębem japońskim miałaby zwiększać sprawność umysłową i poprawiać samopoczucie.

Jednak przegląd badań opublikowany 10 lat później na łamach tego samego czasopisma wykazał, że suplementacja miłorzębem japońskim nie spowodowała żadnej mierzalnej poprawy pamięci, funkcji wykonawczych ani zdolności koncentracji. Jak widać, temat ten nadal potrzebuje większej ilości badań.

5. Zalety miłorzębu japońskiego — zmniejszenie niepokoju

Eksperci przypuszczają także, że suplementacja miłorzębem japońskim może mieć pozytywny wpływ na odczuwany niepokój. Przynajmniej zdają się to potwierdzać dwa badania z 2015 r. i 2018 r. opublikowane w "CNS & Neurological Disorders — Drug Targets" oraz "Phytotherapy Research".

Chociaż wspomniane badania były przeprowadzane na zwierzętach, to zaobserwowały one zmniejszenie objawów niepokoju, które można przypisać zawartości przeciwutleniaczy w miłorzębie. W tym przypadku jednak eksperci również zawracają uwagę na to, że jeszcze zbyt wcześnie, aby wyciągnąć jakiekolwiek ostateczne wnioski z dostępnych badań.

Zobacz też: Czujesz wewnętrzny niepokój, ciągle się zamartwiasz? Sprawdź, jak sobie z tym radzić

6. Zalety miłorzębu japońskiego — wspomaganie leczenia depresji

Część badań sugeruje, że miłorząb japoński może działać pozytywnie na depresję. Jedno badanie z 2018 r. opublikowane w naukowym czasopiśmie "Medicine", w którym udział wzięło 136 osób starszych, wykazało, że ekstrakt z miłorzębu japońskiego może łagodzić objawy depresji i obniżać poziom S100B – markera uszkodzenia mózgu, w połączeniu z lekiem przeciwdepresyjnym.

Podobnie pozytywne wyniki pojawiły się w badaniu z 2019 r. opublikowanym na łamach "Neuropsychiatric Disease and Treatment". W ramach tego badania osoby starsze z depresją po udarze, które przyjmowały ekstrakt z miłorzębu japońskiego wraz z lekiem przeciwdepresyjnym przez osiem tygodni, doświadczyły znacznego zmniejszenia objawów depresji w porównaniu do przyjmowania samego leku przeciwdepresyjnego. Niestety należy zauważyć, że depresja jest złożonym schorzeniem, które może mieć wiele przyczyn źródłowych. Dlatego też temat ten wymaga kolejnych badań.

7. Zalety miłorzębu japońskiego — wspomaganie wzroku i zdrowia oczu

Co ciekawe, zdaniem ekspertów miłorząb japoński może także wpływać na wzrok i zdrowie oczu. Przykładowo przegląd badań z 2018 r. opublikowany w "Current Opinion in Ophthalmology" wykazał, że osoby z jaskrą, które przyjmowały suplementy z miłorzębu japońskiego, doświadczyły zwiększonego przepływu krwi do oczu, jednak niekoniecznie przekładało się to na lepszy wzrok.

Z kolei przegląd badań z 2013 r. opublikowany na łamach "Cochrane Library: Cochrane reviews" oceniał wpływ ekstraktu z miłorzębu japońskiego na postęp zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem – chociaż niektórzy uczestnicy zgłaszali poprawę wzroku, to nie było to statystycznie istotne w całej rozciągłości. Nie jest jednak jasne, czy miłorząb japoński poprawi wzrok u osób, które nie mają upośledzenia wzroku. Potrzeba również więcej badań, aby ustalić, czy miłorząb może zwiększyć zdolność widzenia lub spowolnić postęp zwyrodnieniowej choroby oczu.

Zobacz też: Test na sprawdzenie wzroku. Odpowiedz na 12 pytań — co się okaże? [QUIZ]

8. Zalety miłorzębu japońskiego — leczenie bólu głowy i migreny

Jedna z korzyści wynikających ze stosowania miłorzębu japońskiego to m.in. łagodzenie bólu głowy. Dzięki temu, że miłorząb ma działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, to badanie z 2022 r. opublikowane na łamach "Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine" wykazało, że może być ono pomocne, jeśli ból głowy lub migrena są spowodowane nadmiernym stresem.

Ponadto, badanie z 2015 r. opublikowane w "Integrative Medicine Insights" wykazało, że jeśli ból głowy jest związany ze zmniejszonym przepływem krwi lub zwężonymi naczyniami krwionośnymi, zdolność miłorzębu do rozszerzania naczyń krwionośnych może zmniejszyć objawy. Niestety miłorząb japoński na niewiele się zda według ekspertów, jeśli migrenowe bóle głowy są spowodowane nadmiernym rozszerzeniem naczyń krwionośnych.

9. Zalety miłorzębu japońskiego — łagodzenie objawów astmy i POChP

Jak sugerują badania z 2019 r. opublikowane we wspomnianym już naukowym czasopiśmie "Food & Function", miłorząb japoński może łagodzić objawy astmy i innych zapalnych chorób układu oddechowego, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Eksperci uważają, że wynika to ze związków przeciwzapalnych zawartych w miłorzębie japońskim, które mogą zmniejszać stan zapalny dróg oddechowych i zwiększać pojemność płuc.

Potwierdzają to również badania z 2007 r. opublikowane w "Journal of Huazhong University of Science and Technology", w których oceniano stosowanie ekstraktu z miłorzębu japońskiego wraz z terapią lekami glikokortykosteroidowymi w celu kontrolowania objawów astmy. Okazało się, że poziomy związków zapalnych w ślinie osób, które otrzymywały miłorząb japoński, były znacznie niższe niż u osób, które otrzymywały wyłącznie tradycyjne leki.

Zobacz też: Astma to choroba o wielu twarzach. Takie są objawy

10. Zalety miłorzębu japońskiego — łagodzenie objawów PMS

Badania sugerują również, że miłorząb japoński może pomóc w leczeniu zarówno fizycznych, jak i psychicznych objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Badanie z 2009 r. opublikowane na łamach "Journal of Alternative and Complementary Medicine" wykazało zmniejszenie o 23 proc. zgłaszanych objawów PMS podczas spożywania miłorzębu japońskiego przez 85 studentek.

Eksperci dodają, że grupa placebo w tym badaniu również doświadczyła niewielkiej redukcji objawów PMS, chociaż była ona znacznie niższa i wynosiła około 8,8 proc. Należy jednak dodać, że zrozumienie związku przyczynowo-skutkowego między miłorzębem japońskim a objawami PMS, wymaga dalszych badań.

11. Zalety miłorzębu japońskiego — leczenie dysfunkcji seksualnych

Co ciekawe, zdaniem ekspertów miłorząb japoński może leczyć problemy związane z dysfunkcją seksualną, takie jak zaburzenia erekcji i niskie libido. Według ekspertów ma to wynikać ze zdolności miłorzębu japońskiego do poprawy poziomu tlenku azotu we krwi, co poprawia krążenie poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych, a tak sugerują badania z 2008 r., opublikowane na łamach "Phytotherapy Research". Dzięki temu miłorząb japoński może być również przydatny w leczeniu różnych objawów dysfunkcji seksualnej poprzez poprawę przepływu krwi do tych obszarów ciała.

Badania z 2021 r. opublikowane w naukowym czasopiśmie "Avicenna Journal of Phytomedicine", w ramach których sprawdzano stosowanie miłorzębu japońskiego w leczeniu dysfunkcji seksualnej, spowodowanej stosowaniem leków przeciwdepresyjnych wykazały, że miłorząb nie był skuteczniejszy niż placebo w tych przypadkach. Co gorsza, badacze sugerują, że może istnieć interakcja między miłorzębem a lekami z grupy SSRI, co może sprawić, że będą mniej skuteczne.

Należy dodać, że badanie z 2008 r., opublikowane na łamach "Archives of Sexual Behavior" oceniało stosowanie miłorzębu japońskiego w celu zwiększenia pożądania seksualnego i zadowolenia u kobiet, które jednocześnie przechodziły psychoterapię seksualną. Okazało się, że połączenie miłorzębu i terapii było skuteczne w dłuższym okresie w porównaniu z placebo, ale suplementacja samym miłorzębem nie była skuteczna.

Zobacz też: Zaburzenia erekcji to nie tylko problem z seksem. Mogą być pierwszym objawem wielu chorób

Skutki uboczne miłorzębu japońskiego

Chociaż przyjmowanie suplementów miłorzębu japońskiego wydaje się bezpieczne w krótkim okresie (do sześciu miesięcy), to podobnie jak w przypadku innych tego rodzaju środków czy preparatów należy mieć na uwadze ryzyko wystąpienia pewnych skutków ubocznych.

Niektóre osoby po zażyciu ekstraktu z miłorzębu japońskiego mogą doświadczyć:

• rozstroju żołądka;
• bólu głowy;
• zawrotów głowy;
• kołatania serca;
• zaparć;
• reakcji skórnych.

Należy jednak dodać, że wspomniane skutki uboczne są bardziej prawdopodobne przy wyższych dawkach suplementów.

Rzadziej dojść może do rozwoju poważniejszych skutków ubocznych miłorzębu japońskiego, które obejmują:

• krwawienie wewnętrzne;
• niskie ciśnienie krwi;
• drgawki;
• zespół serotoninowy.

Te skutki uboczne mogą wystąpić z powodu interakcji między miłorzębem japońskim a innymi lekami.

W przypadku spożycia surowych lub prażonych nasion miłorzębu japońskiego lub surowych liści można doświadczyć zatrucia miłorzębem japońskim. Objawy tego stanu mogą się różnić w zależności od wieku, rozmiaru i spożycia. Jednakże badania z 2017 r. opublikowane w "Journal of Environmental Science and Health, Part C" wykazały, że zatrucie miłorzębem jest częstsze u dzieci, które przypadkowo go połknęły.

Zatrucie miłorzębem powoduje niedobór witaminy B6, co prowadzi do takich objawów jak:

• wymioty;
• senność;
• drgawki;
• utrata przytomności;
• trudności w oddychaniu;
• rozstrój żołądka;
• ciemnofioletowa cera;
• biegunka.

Badania z 2020 r. opublikowane na łamach "Case Reports in Emergency Medicine" wykazały, że dzieci mogą przedawkować miłorząb, spożywając od siedmiu do 150 nasion, podczas gdy dorośli — od 40 do 300 nasion. Rozbieżność jest duża, więc należy unikać przyjmowania jakiejkolwiek ilości nasion miłorzębu japońskiego.

Miłorząb japoński — interakcje z lekami

Podobnie jak w przypadku innych ziół/suplementów, również w przypadku miłorzębu japońskiego, należy wiedzieć, że może on wchodzić w interakcje z lekami, w tym z:

• lekami przeciwdrgawkowymi;
• lekami przeciwdepresyjnymi, w tym selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) i inhibitorami monoaminooksydazy (IMAO);
• lekami przeciwnadciśnieniowymi na wysokie ciśnienie krwi i chorobę tętnic wieńcowych;
• lekami przeciwzakrzepowymi (rozrzedzającymi krew), takimi jak warfaryna, enoksaparyna i heparyna;
• lekami przeciwlękowymi, takimi jak alprazolam;
• niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), takimi jak ibuprofen lub naproksen;
• lekami na cukrzycę;
• lekami immunosupresyjnymi, takimi jak cyklosporyna;
• lekami moczopędnymi (diuretyki).

Miłorząb japoński może również wchodzić w interakcje z czosnkiem, imbirem i żeń-szeniem.

Jeśli chodzi o inhibitory monoaminooksydazy (MOA) w celu leczenia depresji, takie jak selegilina i izokarboksazyd, pacjenci powinni porozmawiać ze swoim lekarzem przed przyjęciem miłorzębu japońskiego. Może on działać podobnie do MOA i zmieniać poziom chemikaliów w mózgu. Ta interakcja może niestety powodować zespół serotoninowy, czyli niebezpieczny stan, który powoduje nadmiar serotoniny w mózgu.

Ogólnie każdy, kto rozważa przyjmowanie miłorzębu japońskiego, powinien skonsultować się ze swoim lekarzem w sprawie leków lub suplementów, które obecnie przyjmuje.

Kto nie powinien stosować miłorzębu japońskiego?

Według ekspertów następujące osoby powinny unikać stosowania miłorzębu japońskiego:

• osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe (rozrzedzające krew);
• osoby mające zaplanowany zabieg chirurgiczny lub stomatologiczny w ciągu najbliższych 1-2 tygodni;
• osoby cierpiące na padaczkę lub zaburzenia napadowe;
• osoby chore na cukrzycę;
• kobiety w ciąży lub karmiące piersią;
• dzieci poniżej 18. roku życia.

W przypadku przyjmowania miłorzębu japońskiego istnieje obawa o zwiększone ryzyko krwawienia i drgawek. Dlatego osoby, które narażone są na zwiększone ryzyko krwawienia, są w podeszłym wieku lub są w ciąży, powinny pamiętać, że przyjmowanie miłorzębu japońskiego może zwiększyć ryzyko krwawienia.

Jak stosować miłorząb japoński?

Miłorząb japoński jest dostępny w sprzedaży w kilku formach, w tym kapsułkach, tabletkach, płynnych ekstraktach i suszonych liściach czy herbatkach.

Jeśli chodzi o stosowanie miłorzębu japońskiego, to należy podkreślić, że nie ma ustalonej standardowej dawki. W badaniach naukowych oceniających wpływ miłorzębu japońskiego na różne schorzenia stosowano różne formulacje i dawki. Jednakże większość aktualnych badań odzwierciedla wyniki przy użyciu oczyszczonego ekstraktu z miłorzębu.

Co więcej, należy pamiętać, że właściwa dawka dla nas może zależeć od kilku czynników, w tym naszego wieku, płci, historii medycznej i stosowanej formuły czy przyjmowanych równocześnie innych środków. Aby dowiedzieć się, jaka dawka miłorzębu japońskiego będzie właściwa w naszym przypadku, należy skonsultować się z lekarzem. Nie ma jasno określonej maksymalnej dawki, ale rozsądnie jest zacząć od niższej i stopniowo ją zwiększać, aby zapewnić tolerancję.

Możliwe jest przyjęcie zbyt dużej ilości miłorzębu japońskiego. Według badań z 2023 r. opublikowanych w "StatPearls Publishing" przyjmowanie więcej niż 600 mg może być niebezpieczne. Wykazano również, że przyjmowanie więcej niż 240 mg dziennie może powodować niepożądane skutki uboczne i interakcje z lekami.

Zobacz też: Tych suplementów potrzebujesz, a te możesz sobie darować [LISTA]

Suplementy z miłorzębem japońskim — jakie wybrać?

Miłorząb japoński znany jest również pod innymi nazwami, w tym miłorząb dwuklapowy, miłorząb chiński czy miłorząb dwudzielny. Jednak suplement ten jest najbardziej znany jako gingko biloba i najprawdopodobniej pod taką nazwą można zobaczyć go najczęściej na półkach sklepowych.

Eksperci zalecają, by osoby, które chcą wybrać jak najlepszy suplement miłorzębu japońskiego, powinny zwracać uwagę na etykietę na produkcie. Etykieta będzie zawierała ważne informacje, w tym ilość składników aktywnych (takich jak glikozydy flawonowe i laktony terpenowe) na porcję. Eksperci podkreślają także, aby szukać suplementów zawierających miłorząb japoński w formie EGb 761, która zawiera 24 proc. glikozydów flawonolowych i 6 proc. terpenoidów. Ta forma była używana w większości badań klinicznych, wykazując pozytywne korzyści zdrowotne.

Jeśli chodzi o etykietę, to z niej będzie się można również dowiedzieć, czy do produktu dodano inne składniki, takie jak wypełniacze, spoiwa i aromaty. Znaczenie mają także certyfikaty, które, chociaż nie są gwarancją bezpieczeństwa ani skuteczności produktu, dają jednak pewność, że produkt został prawidłowo wyprodukowany, zawiera składniki wymienione na etykiecie i nie zawiera szkodliwych ilości zanieczyszczeń.