26 dni urlopu od razu, 29 dni po 10 latach, 32 dni po 20 latach – zmiany w zasadach urlopów dla nowych i obecnych pracowników

Obecne zasady dotyczące urlopu

Każdemu pracownikowi przysługuje coroczny, nieprzerwany i płatny urlop wypoczynkowy. Obecnie wymiar urlopu zależy od stażu pracy:

• 20 dni – gdy staż pracy jest krótszy niż 10 lat,
• 26 dni – gdy staż pracy wynosi co najmniej 10 lat.

Osoba, która dopiero zaczęła pracę, zyskuje prawo do urlopu z każdym przepracowanym miesiącem, w wymiarze 1/12 rocznego urlopu, który przysługiwałby jej po roku pracy.

Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się także poprzednie okresy zatrudnienia – niezależnie od przerw czy przyczyn rozwiązania umowy. Gdy ktoś pracuje jednocześnie w dwóch lub więcej miejscach, liczy się również czas poprzedniego zatrudnienia przypadający przed nawiązaniem kolejnej umowy.

Co jeszcze wlicza się do okresu urlopowego?

Poza stażem pracy, do okresu, od którego zależy wymiar urlopu, zaliczane są też lata nauki, ale tylko za jeden okres edukacji (nie sumuje się ich). Do okresu urlopowego wlicza się:

• zasadniczą szkołę zawodową – maksymalnie 3 lata,
• średnią szkołę zawodową – maksymalnie 5 lat,
• średnią szkołę zawodową dla absolwentów szkół zasadniczych – 5 lat,
• liceum ogólnokształcące – 4 lata,
• szkołę policealną – 6 lat,
• studia wyższe – 8 lat.

Termin wykorzystania urlopu

Urlop powinien być wykorzystany zgodnie z planem ustalonym z pracodawcą. Może być podzielony na części, ale przynajmniej jedna z nich musi trwać minimum 14 kolejnych dni kalendarzowych.

Niewykorzystany urlop przechodzi na kolejny rok, ale należy go odebrać najpóźniej do 30 września następnego roku. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop przysługuje tylko w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. W takim przypadku, pracownik otrzymuje wynagrodzenie takie, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował, a zmienne składniki pensji oblicza się na podstawie średniego wynagrodzenia z ostatnich 3 miesięcy.

Czy trzeba odbierać służbowy telefon na urlopie?

Nie – pracodawca nie może wymagać od pracownika dyspozycyjności ani odbierania służbowego telefonu w trakcie urlopu wypoczynkowego. Wynika to wprost z art. 152 Kodeksu pracy, który daje pracownikowi prawo do nieprzerwanego wypoczynku. Tak samo orzekł Sąd Najwyższy, uznając, że wymuszanie na pracowniku gotowości do pracy lub wykonywania obowiązków podczas urlopu jest zaprzeczeniem istoty wypoczynku.¹

Kiedy pracodawca może odwołać urlop?

Zgodnie z art. 167 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko w wyjątkowych, nieprzewidzianych wcześniej okolicznościach. W takiej sytuacji musi jednak zwrócić pracownikowi koszty poniesione bezpośrednio w związku z odwołaniem – np. koszty paliwa, biletów lotniczych czy rezerwacji hotelu.

Propozycja zmian w wymiarze urlopu

Do Sejmu trafiła propozycja zmiany art. 51a i 52b ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), przygotowana przez Komisję Krajową Związku Zawodowego Pracowników PIP. Nowe przepisy przewidują, że:

• pracownicy PIP z obecnym prawem do 20 dni urlopu otrzymaliby dodatkowe 6 dni,
• po 10 latach pracy – dodatkowe 3 dni urlopu,
• po 20 latach pracy – dodatkowe 6 dni urlopu.

Zmiany mają zachęcić zwłaszcza młodych do podjęcia pracy w PIP oraz być rekompensatą za brak podwyżek płac. Dodatkowy urlop byłby formą gratyfikacji dla osób, które wiążą swoją karierę zawodową z Państwową Inspekcją Pracy.

Argumenty za zmianami w wymiarze urlopu

Wnioskodawcy wskazują, że większość pracowników objętych projektem wykonuje zadania wymagające dużej odpowiedzialności, często narażone na stres i wypalenie zawodowe – np. prowadzenie poradnictwa prawnego, obsługa interesantów, zamówień publicznych czy wniosków o dostęp do informacji publicznej.

Pracownicy ci – w odróżnieniu od inspektorów pracy – nie mają prawa do ustawowych urlopów zdrowotnych ani dodatkowych urlopów, co potwierdza również Sejmowe Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji w swojej opinii, popierając wprowadzenie zmian. Biuro rekomendowało przekazanie sprawy do właściwego ministra. Wkrótce zajmie się nią Sejmowa Komisja ds. Petycji.

Źródła:

Sejm.gov.pl

¹Wyrok SN z dnia 23 marca 2017 r. Sygn. akt I PK 130/16

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 2025 poz. 277)

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. 2024 poz. 1712)

Dalszy ciąg materiału pod wideo